Luty obfituje w dni, które poświęcone są świadomości onkologicznej. 4 lutego to Światowy Dzień Walki z Rakiem, 11 lutego to Światowy Dzień Chorego, zaś 15 lutego to Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Dzieciństwa. Nowotwory złośliwe to ogromny i wciąż narastający problem zdrowotny – a także społeczny i ekonomiczny. Chociaż w dalszym ciągu główną przyczyną zgonów w Polsce są choroby układu sercowo-naczyniowego, to nowotwory złośliwe niebezpiecznie przybliżają się do niechlubnego pierwszego miejsca – a w Europie Zachodniej u osób do 65. roku życia nowotwory złośliwe już teraz stanowią najczęstszą przyczynę zgonów. Dlaczego warto głośno o tym mówić, z jakim problemem się mierzymy, czym jest świadomość onkologiczna i na czym polega profilaktyka nowotworowa?

Choroby nowotworowe – statystyki w Polsce

Statystyki Zwrotnika Raka Portalu Onkologicznego za 2022 rok mówiły o:

• 181 300 nowych zachorowaniach na nowotwór złośliwy
• 96 000 zgonach na nowotwór złośliwy

Statystyki Zwrotnika Raka Portalu Onkologicznego za 2024 rok mówią o:

• 185 000 nowych zachorowaniach na nowotwór złośliwy
• blisko 100 000 zgonach na nowotwór złośliwy

Zaledwie w przeciągu 2 lat te dwie główne dane statystyczne wzrosły w Polsce aż o 5%. Dodajmy do tego, że:

• 440 osób na 100 000 rocznie ma zdiagnozowany nowotwór złośliwy
• 25% zgonów to zgony z powodu nowotworu złośliwego
• 1,17 milionów osób w Polsce żyje aktualnie z nowotworem złośliwym

Bardzo niepokojące dane dotyczą także pacjentów w przedziale 25-65 lat – w tym przedziale wiekowym najwięcej osób umiera na nowotwory złośliwe, a granica wieku zachorowań przesuwa się drastycznie w dół.

Kolejnym niezwykle niepokojącym wskaźnikiem jest pięcioletnie przeżycie:

• w Polsce pięcioletnia przeżywalność dotyczy 70% pacjentów
• w innych krajach UE pięcioletnia przeżywalność dotyczy 80% – mimo większej średniej zachorowalności

Główną przyczyną tak złych statystyk dotyczących pięcioletniej przeżywalności jest zbyt późna diagnostyka pacjentów onkologicznych w Polsce.

Badania przesiewowe zwiększają szanse skutecznego leczenia chorób nowotworowych

Aby znacząco zwiększyć swoje szanse na skuteczne wyleczenie nowotworu złośliwego, konieczne jest szybkie rozpoczęcie leczenia – a więc i szybka diagnoza. To niestety ogromny problem – nie tylko pacjenci, ale i lekarze często lekceważą objawy nowotworów. Zgłaszanie się do lekarza możliwie jak najszybciej z niepokojącymi objawami jest bardzo ważne. Niepokoić powinny nas wszelkie zmiany dotyczące naszego organizmu i samopoczucia, przede wszystkim:

• chroniczne bóle – głowy, brzucha, kości itd.
• nieuzasadniony spadek masy ciała
• kaszel
• krew w stolcu
• zmiana rytmu wypróżnień – naprzemienne biegunki i zaparcia
• guzki – np. guzki w piersiach
• zmiana wyglądu brodawki, sutka oraz nacieki
• podwyższona temperatura ciała

Istotne są również badania przesiewowe, które pozwalają wykryć nowotwór w stanie przedklinicznym, czyli takim, gdy nowotwór nie daje objawów. Do badań przesiewowych należą między innymi:

• mammografia oraz USG piersi
• badania przesiewowe kolonoskopia
• cytologia

Dzięki wprowadzaniu w 2000 roku badań przesiewowych udało się zmniejszyć umieralność na raka jelita grubego. H-T. Centrum Medyczne cyklicznie bierze udział w programach badań przesiewowych – zapraszamy Pacjentów do badań.

Świadomość onkologiczna – znaczenie zdrowego stylu życia w profilaktyce zdrowotnej

Badania przesiewowe oraz prawidłowe odczytywanie objawów i szybkie zgłoszenie się z nimi do lekarza pozwalają rozpocząć leczenie w początkowym stadium rozwoju nowotworu, co w zdecydowanej większości przypadków znacząco zwiększa szanse na wyzdrowienie. Z kolei profilaktyka nowotworowa w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy. Chociaż nierzadko choroba dotyka osoby dbające o zdrowie, w wielu przypadkach chorobie można zapobiec. Dotyczy to szczególnie takich chorób, jak rak jelita i odbytu czy rak płuc – ale nie tylko.

Na czym polega taka profilaktyka? Przede wszystkim na zdrowym odżywianiu i aktywności fizycznej. Nie musimy stosować rygorystycznej diety, by dbać o zdrowie. Najważniejsze zasady zdrowego odżywiania to:

• unikanie przemysłowych tłuszczów trans, a najlepiej całkowita eliminacja – znajdują się one przede wszystkim w daniach gotowych, fast-foodach, słodyczach, fryturach, serach topionych, margarynach w kostce
• redukcja cukrów prostych – starajmy się wybierać produkty z węglowodanami złożonymi
• spożywanie warzyw i owoców
• spożywanie kwasów nienasyconych – zawartych w rybach, orzechach, olejach roślinnych i oliwie
• unikanie produktów wysokoprzetworzonych
• kontrola ilości spożywanych kalorii
• ograniczenie spożycia alkoholu

W naszej diecie może znaleźć się miejsce na ulubione słodkie przekąski czy fast-foody – starajmy się jednak, by były one niewielkim dodatkiem do zdrowej diety. Wybierajmy również wysokiej jakości smakołyki, np. pieczone w domu ciasto lub domowego burgera zamiast najtańszego batonika czy ciepłą kanapkę w sieciówce. Nie zapominajmy również o aktywności – wpływ aktywności fizycznej na zdrowie jest nie do przecenienia. Jedną z licznych korzyści jest profilaktyka onkologiczna, ale także profilaktyka chorób serca, depresji czy osteoporozy. Zarówno zdrowa dieta, jak i aktywność i powstrzymanie się od wyrobów tytoniowych pozwalają kontrolować masę ciała – a prawidłowa masa ciała również jest kluczowym elementem profilaktyki zdrowotnej.

Światowy Dzień Walki z Rakiem to tylko jedna z wielu okazji, by przypomnieć sobie, z jak poważnym problemem się mierzymy. Zwiększanie świadomości onkologicznej jest jednym z najważniejszych czynników, dzięki którym możliwe jest przeciwdziałanie pandemii chorób nowotworowych.