Marzec to miesiąc świadomości raka jelita grubego – choroby, która dzięki badaniom przesiewowym, wykrywana jest nieco szybciej niż jeszcze 20 lat temu. Niestety na tym koniec dobrych wiadomości. Rocznie rak jelita grubego diagnozowany jest u 20 tysięcy pacjentów, rocznie na raka jelita grubego umiera 12 tysięcy osób, a chorych z roku na rok przybywa. Rak jelita grubego w Polsce nadal wykrywany jest u 80% pacjentów zdecydowanie zbyt późno, dlatego wskaźnik przeżywalności (powyżej 5 lat od diagnozy) wynosi jedynie 40%. Polipy w jelicie grubym to wstęp do raka jelita grubego, dlatego dzisiaj wyjaśnimy, jak powstają, jak je wykryć, jak się je usuwa i dlaczego nie wolno bagatelizować problemu.

Polipy w jelicie grubym – czym tak właściwie są?

Polipy w jelicie grubym to uwypuklenia tkanki ponad powierzchnię błony śluzowej do wnętrza. Są to łagodne zmiany powstające głównie w odbytnicy lub esicy. Wyróżniamy kilka rodzajów polipów w jelicie grubym – niestety niektóre z nich prowadzą do rozwoju raka jelita grubego.

Rodzaje polipów w jelicie grubym

Hamartomatyczne polipy w jelicie grubym dzielą się na kilka podtypów, a najczęściej występujące to polipy młodzieńcze, które mogą być wykrywane w każdym wieku. To najczęściej wykrywany rodzaj polipa w jelicie grubym, który jednocześnie jest najczęstszą przyczyną krwawienia z odbytu. Do hamartomatycznych polipów w jelicie grubym zaliczają się również podtypy związane z zespołem  Cowdena i Cronkhite’a-Canady. Hamartomatyczne polipy w jelicie grubym nie zwiększają ryzyka raka jelita.

Polipy ząbkowane to kolejny rodzaj polipów jelita grubego. Najczęściej spośród nich wykrywane są polipy hiperplastyczne, najczęściej występujące w odbytnicy lub esicy o wymiarach nie większych niż 5 mm średnicy. Nie są zmianą przedrakową.

Polipy rzekome towarzyszą zmianom zapalnym przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. W przypadku pojedynczych polipów rzekomych nie dochodzi do ich zesłośliwienia.

Polipy gruczolakowate to najczęściej występuję polipy w jelicie grubym u osób dorosłych. Cechują się one dysplazją komórek nabłonka gruczołowego małego lub dużego stopnia. Gruczolakowate polipy w jelicie grubym to potencjalny stan przedrakowy, a ryzyko zezłośliwienia zależy od rozmiaru, kształtu i budowy histologicznej. Jeszcze do niedawna przyjmowano, że ryzyko ich występowania zwiększa się po 40. roku życia. Obecnie, w związku z drastycznym obniżeniem się wieku, u których wykrywane są polipy gruczolakowate oraz rak jelita grubego, granicę tę przesunięto do 30. roku życia.

Polipy w jelicie grubym – przyczyny powstawania

Dokładna przyczyna powstawania polipów w jelicie grubym nie jest znana. W pewnym – stosunkowo niewielkim – stopniu odpowiedzialna jest za to genetyka. Jednak w zdecydowanej większości przypadków odpowiedzialność za pojawianie się tych zmian spoczywa na niezdrowym stylu życia. Wskazują na to statystyki, zarówno te dotyczące rozpoznania polipów u pacjentów, jak i te dotyczące występowania polipów w jelicie grubym na świecie. Zdecydowanie częściej występują one w krajach cywilizowanych. Dotyczy to również rozwoju raka jelita grubego.

Nadwaga i otyłość, siedzący tryb życia, spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów zwiększają ryzyko zarówno powstawania polipów w jelicie grubym, jak i raka jelita grubego. Dlatego profilaktyka, jak wielu innych chorób onkologicznych (a także chorób układu sercowo-naczyniowego) opiera się o aktywność fizyczną, zdrową dietę i utrzymywanie prawidłowej masy ciała.

Polipy w jelicie grubym – objawy

W wielu przypadkach polipy w jelicie grubym nie dają żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo – lub niestety niewykrywane aż do momentu diagnozy raka. Są jednak pewne symptomy, które mogą wskazywać na występowanie polipów w jelicie grubym:

• niewielkie krwawienie z polipa, czyli odbytu – często jednak krew jest utajona
• parcie na stolec lub uczucie niepełnego wypróżnienia
• ołówkowate stolce
• zauważalna zmiana rytmu wypróżnień
• niedokrwistość (najczęściej niewielka)
• śluz w stolcu
• uporczywe biegunki lub zaparcia

Część z tych objawów jest zbieżna z objawami zespołu jelita drażliwego. Nie należy lekceważyć żadnych objawów i diagnozować się przez Internet – jedynie badanie u lekarza może potwierdzić lub wykluczyć polipy w jelicie grubym.

Polipy w jelicie grubym – diagnostyka

Diagnostyka polipów w jelicie grubym opiera się przede wszystkim o badania przesiewowe – kolonoskopię. Jest to jedyny rodzaj badań dający gwarancję wykrycia polipów, a jednocześnie możliwość usunięcia większości zmian w trakcie samego badania. Dlatego kolonoskopię należy wykonywać profilaktycznie – program badań przesiewowych obejmuje pacjentów od 50. do 65. roku życia, a w przypadku predyspozycji genetycznych od 40. roku życia. Jednak jakiekolwiek objawy, wskazujące na możliwość wystąpienia polipów w jelicie grubym, kwalifikuje pacjenta do badania.

W pewnym stopniu polipy w jelicie grubym można wykryć podczas badania tomografem z wlewem doodbytniczym z kontrastem – nie daje ono jednak 100% pewności. Również w pewnym stopniu wykrycie polipów w jelicie grubym jest możliwe dzięki badaniu kału na krew utajoną – jednak należy pamiętać, że żadne z tych badań nie zastąpi kolonoskopii. Tylko kolonoskopia daje pewność wykrycia polipów w jelicie grubym. Badanie wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym – kolonoskopia nie boli.

Na czym polega leczenie polipów w jelicie grubym?

Leczenie polipów w jelicie grubym polega na ich usunięciu. Zdecydowana większość polipów, w tym gruczolakowatych, usuwanych jest endoskopowo, czyli w trakcie badania kolonoskopii. Następnie polipy poddawane są badaniu histopatologicznemu, celem sprawdzenia zmiany pod kątem zmiany nowotworowej. Usunięcie polipa z jelita grubego nie jest bolesne, a miejsce po polipektomii szybko się goi. Przypadki, gdy usunięcie polipa endoskopowo nie jest możliwe, są bardzo rzadkie.

Kolonoskopia Tychy to badanie, które pozwala wykryć polipy w jelicie grubym i jednocześnie usunąć zmiany. To jedyna skuteczna forma ochrony – obok profilaktyki zdrowotnej – przed rakiem jelita grubego. Zapraszamy do H-T. Centrum Gastroeneterologicznego.